Μετά τον πειραματικό σχεδιασμό και τη ρύθμιση των τιμών των παραγόντων ώστε τα προϊόντα μας να βρίσκονται μέσα στα όρια προδιαγραφών η διαδικασία τίθεται υπό στατιστικό έλεγχο. Αυτό όμως μπορεί να αλλάξει, καθώς οι συνθήκες συνεχώς μεταβάλλονται και συστηματικές αιτίες μπορούν να εισχωρήσουν στη διεργασία με αποτέλεσμα να εμφανιστεί και πάλι μη επιθυμητή μεταβλητότητα.
Η συνεχή παρακολούθηση της διαδικασίας έχει ως στόχο τον εντοπισμό αυτών των αιτιών και τη λήψη των απαραίτητων μέτρων, ώστε να απομακρυνθούν από τη διαδικασία, προλαμβάνοντας έτσι την παραγωγή προϊόντων που δεν ικανοποιούν τα όρια προδιαγραφών.
Το διάγραμμα ελέγχου είναι το βασικότερο εργαλείο που έχουν οι επιχειρήσεις για να παρακολουθούν τη διεργασία και να λάβουν αποφάσεις με βάση πραγματικές μετρήσεις και όχι με αβάσιμες υποθέσεις ή τη διαίσθηση.
Δείγματα λαμβάνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα και ελέγχονται με τη χρήση του διαγράμματος ελέγχου.
Έτσι είναι εφικτό να διαπιστώσουμε αν τα προϊόντα βρίσκονται εκτός των ορίων προδιαγραφής ή αν εμφανίζονται στη διεργασία συστηματικές αιτίες, το οποίο προκύπτει από τα μοτίβα που εμφανίζονται στα διαγράμματα.
Υπάρχει η δυνατότητα να ανιχνευθούν, ανάλογα με το διάγραμμα που χρησιμοποιείται, είτε μικρές ανεπαίσθητες μεταβολές είτε απότομες μεταβολές. Γενικά μπορεί να θεωρηθεί ότι διαγράμματα ελέγχου αποτελούν μια ‘on-line’ παρακολούθηση της παραγωγικής διαδικασίας.